Paelepelbos

De gemeente kocht begin 2009 in de Vallei van de Serskampse beek een voormalig historisch waardevol bos van 4 hectare 14 are, waarop 3 dichtgeslibde poelen lagen. In mei 2009 werd dan nog eens een aanpalende maïsakker van 87 are gekocht waarop zich ook een vegetatierijke veedrinkpoel bevond, aangekocht.

De aangekochte percelen liggen in een Europese speciale beschermingszone: in habitatrichtlijngebied. Dat betekent dat we maatregelen moeten nemen om op zijn minst een status quo van de bestaande planten- en dierensoorten te waarborgen. Hier gaat het om de zeldzame kamsalamander en zijn leefomgeving.

De gemeente kiest er uitdrukkelijk voor om dit prille bos open te stellen voor het publiek. Zo kun je jaar na jaar, meemaken hoe de natuur zichzelf bereddert. Je zal versteld staan hoe snel het bos zich herstelt, hoe de poelen bevolkt worden met kwakende kikkers en vissende reigers de beek bewaken. 

Op zoek naar een naam voor het bos

Op het moment van de aankoop had het bos nog geen naam. Op oude kaarten wordt het gebied Paelepel, Paalepel of Boven de Paelepelstraat genoemd. Pa(e)lepel is het Wetterse woord voor pollepel. Het gaat hier echter niet over de overbekende pollepel waarmee je je soep inschenkt.

Er zijn meerdere verklaringen mogelijk. Zeer waarschijnlijk is de vorm van het landschap bepalend geweest voor de naamgeving. Pollepel verwijst dan naar “een inzinking in het terrein”. Mogelijk schuilt in pollepel ook de naam van een plant. Men kende vroeger het pollepelkruid wat waterweegbree (een waterplant) en ook aronskelk betekent. Of moeten we in pollepel een soort waterreservoir zien, in Brussel sprak men van pollepel voor “un reservoir d’eau de source”. Buurtbewoners uit de omgeving noemen het daar dan weer gewoon “de winterzak”.

De naam Paelepel ligt geboren en getogen Wetteraars iets vlotter in de mond. De [oa] bekt de echte Wetteraar van nature immers beter.

Beheer

Het beheer van alle aangekochte percelen werd overgedragen aan het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Er is intussen al heel wal werk verricht: de dichtgegroeide poelen werden geruimd, 2 nieuwe poelen werden aangelegd. De restanten van exotische boomsoorten werden gerooid. Op 24 maart 2010 plantten de leerlingen van de basisschool Sint-Gertrudis een 100-tal inheemse bomen en struiken op de voormalige maisakker. Op paasmaandag 5 april 2010 werd Titus, de kamsalamander, plechtig geadopteerd door de kinderen van de Sint-Gertrudisbasisschool.

Flora en fauna

Talrijke broedvogels en kleine zangertjes bevolken intussen het Paelepelbos. Vogelliefhebbers genieten er zeker van de zomertortel, dodaars, bosuil, buizerd, torenvalk, tuinfluiter, zwartkopgrasmus, grasmus, tjiftjaf en winterkoning.

De planteninventarisatie in 2011 leverde enkele verrassende soorten op, in totaal werden 198 soorten geteld.

Kamsalamander

De kamsalamander is een grote salamander die een lengte kan bereiken van wel 20 cm. Tijdens het voortplantingsseizoen, als de dieren in het water leven, bezitten de mannetjes een hoge, diep getande rugkam die vaak midden op de kop begint. Boven de staartwortel is de rugkam door een inkeping volledig van de staartzoom gescheiden. De vrouwtjes hebben maar een lage staartzoom. Op de donkerbruine rugzijde zijn grote, ronde zwarte vlekken zichtbaar maar vaak zijn de dieren nagenoeg volledig zwart waardoor de vlekken nauwelijks te zien zijn. Langs de flanken en dan vooral bij de mannetjes, valt een lengteband van witte puntjes op. Over beide zijden van de staart loopt bij de mannetjes een parelmoerkleurige lengteband die een contrast vormt met de donkere grondkleur. De buik is geel tot oranjerood gekleurd met zwarte vlekken. Vrouwelijke kamsalamanders zijn meestal groter en compacter gebouwd dan mannetjes.

De kamsalamander is een zogenaamde ‘paraplusoort’. Tal van andere dieren en planten profiteren mee van speciale beschermacties zoals het behoud van het kleinschalige, soortenrijke landschap voor de kamsalamander. Onder zijn paraplu schuilen de waterjuffers, de geelgerande watertor, eenden en de groene kikker.

Het kerngebied van de populatie in de vallei van de Serskampse beek is het natuurreservaat d’Heide dat eigendom is van Natuurpunt. Dit gebied is iets meer dan 2 hectare groot en is een zogenaamde ‘hotspot’ voor amfibieën. Niet minder dan acht soorten leven er met uiteraard de kamsalamander die er al van oudsher aanwezig is.

De weilanden en hakhoutbosjes aan de overkant van de Serskampse beek vormen daarnaast ook een andere link met de ecologische waardevolle bossen en wastines op het grondgebied van de gemeente Serskamp. Zo kan er zich over een groot deel van de Boskant een zogenaamde metapopulatie ontwikkelen en ontstaat er een goede genetische variatie.

Waterdraak

Het Paelepelbos is de thuishaven van Titus, de waterdraak (alias Kamsalamander). In 2010 werd Titus, de kamsalamander, plechtig geadopteerd door de kinderen van de Sint-Gertrudisbasisschool.

“Onze” waterdraak is weliswaar beroofd van zijn vuurspuwende capaciteiten maar elke lente opnieuw poetst hij de kammen op zijn rug blinkend op en voelt hij hoe hij het vuur in zijn lijfje moet uitdragen.

Adres

Het Paelepelbos is aangeduid en bereikbaar vanaf de Smetledesteenweg, in de buurt van huisnummer 222.